Sankcja kredytu darmowego – co to jest i jak z niej skorzystać?

Błędy w umowie kredytowej mogą dać Ci prawo do zwrotu wszystkich kosztów, takich jak odsetki czy prowizje. Umożliwia to sankcja kredytu darmowego – mechanizm chroniący konsumentów przed nieprawidłowymi zapisami. Wyjaśniamy, na czym polega to rozwiązanie i jakie warunki należy spełnić, aby z niego skorzystać.

Co to jest sankcja kredytu darmowego?

Sankcja kredytu darmowego to niezwykle ważny instrument ochrony konsumenta, wynikający z przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Jeżeli w umowie kredytowej znajdują się istotne uchybienia formalne, klient ma prawo spłacić jedynie kwotę kapitału, a bank zobowiązany jest zrezygnować z odsetek, prowizji i dodatkowych opłat. 

Jak podkreśla Rzecznik Finansowy, sankcja ta stanowi „realny środek dyscyplinujący instytucje finansowe do przestrzegania prawa i rzetelnego informowania konsumentów” (Rzecznik Finansowy, 2021). 

Podstawę prawną dla sankcji kredytu darmowego stanowi art. 45 Ustawy o kredycie konsumenckim z 12 maja 2011 roku. Przepis ten precyzyjnie określa, w jakich sytuacjach konsument może skorzystać z tego uprawnienia.

Jak skorzystać z sankcji kredytu darmowego?

Sankcja kredytu darmowego to narzędzie przewidziane w ustawie o kredycie konsumenckim, które pozwala konsumentowi spłacić jedynie kapitał kredytu – bez odsetek, prowizji i dodatkowych opłat – jeśli umowa zawiera poważne błędy formalne. Aby skutecznie z niej skorzystać, warto postępować według kilku kroków i dobrze przygotować dokumentację.

Kroki do podjęcia

Pierwszym krokiem jest dokładne sprawdzenie umowy kredytowej pod kątem ewentualnych uchybień, takich jak brak wymaganych informacji o całkowitym koszcie kredytu czy nieprawidłowe pouczenia. 

Jeśli takie braki zostaną wykryte, konsument powinien sporządzić pisemne oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego i złożyć je w banku lub instytucji pożyczkowej. Kluczowe jest dotrzymanie terminu – ustawodawca przewidział rok od momentu spłaty kredytu na zgłoszenie roszczenia. Warto też zachować kopię oświadczenia oraz potwierdzenie jego doręczenia, co ułatwi ewentualne dalsze działania.

Jakie dokumenty są potrzebne?

Do skorzystania z sankcji niezbędne są przede wszystkim: sama umowa kredytowa wraz z załącznikami, dowody dokonanych spłat oraz kopia oświadczenia skierowanego do kredytodawcy. W niektórych przypadkach pomocne może być także zachowanie korespondencji prowadzonej z bankiem, ponieważ dokumentuje ona przebieg postępowania.

Rola banku w procesie

Po otrzymaniu oświadczenia instytucja finansowa ma obowiązek jego weryfikacji. Jeśli sankcja zostanie uznana, bank powinien dokonać rozliczenia kredytu, ograniczając należność wyłącznie do zwrotu kapitału. 

Oznacza to, że wszelkie pobrane odsetki, prowizje czy opłaty dodatkowe muszą zostać zwrócone klientowi lub zaliczone na poczet spłaty. Zdarza się jednak, że kredytodawca kwestionuje zasadność sankcji – wówczas konsument może zwrócić się o pomoc do Rzecznika Finansowego albo dochodzić swoich praw w sądzie.

Sankcja kredytu darmowego a błędy w umowie

Aby skorzystać z sankcji, umowa musi zawierać konkretne błędy lub uchybienia. Najczęściej spotykane problemy to:

• Brak kluczowych informacji w umowie – np. o całkowitej kwocie kredytu, stopie oprocentowania, czy Rzeczywistej Rocznej Stopie Oprocentowania (RRSO).
• Nieprawidłowo obliczone koszty – zawyżenie pozaodsetkowych kosztów kredytu ponad ustawowy limit lub błędne wyliczenie RRSO.
• Brak informacji o prawie do odstąpienia od umowy – każda umowa musi jasno określać termin i sposób, w jaki możesz zrezygnować z kredytu.
• Niejasne zasady spłaty – brak precyzyjnego harmonogramu lub niejasno sformułowane zasady wcześniejszej spłaty zobowiązania.
• Brak informacji o kosztach związanych z opóźnieniami w spłacie – umowa musi precyzyjnie określać wysokość odsetek za zwłokę.

Termin na skorzystanie z sankcji kredytu darmowego

Pamiętaj, że czas na skorzystanie z sankcji jest ograniczony. Jeśli kredyt został już spłacony, masz jeden rok od dnia wykonania umowy na złożenie kredytodawcy pisemnego oświadczenia. Przekroczenie tego terminu oznacza bezpowrotną utratę roszczenia.

Oświadczenie można złożyć również w trakcie spłacania kredytu. Po jego uznaniu – przez kredytodawcę lub na drodze sądowej – harmonogram spłat jest korygowany, a pozostałe raty pokrywają już tylko kapitał.

Jak przebiega sankcja kredytu darmowego w praktyce?

Zasada sankcji kredytu darmowego jest prosta: spłacasz wyłącznie pożyczony kapitał, bez odsetek, prowizji czy jakichkolwiek innych opłat.

Sankcja nie działa automatycznie – wymaga Twojej inicjatywy. Po wykryciu błędów w umowie musisz złożyć u kredytodawcy pisemne oświadczenie o skorzystaniu z tego uprawnienia.

Skutki zastosowania sankcji zależą od tego, czy umowa jest wciąż aktywna. Jeśli kredyt jest nadal spłacany, harmonogram zostaje przeliczony, a pozostałe raty pokrywają już tylko kapitał. Jeżeli natomiast kredyt został spłacony w całości, możesz domagać się zwrotu wszystkich poniesionych kosztów: odsetek, prowizji i innych opłat.

Jakie kredyty kwalifikują się do sankcji?

Sankcja kredytu darmowego dotyczy zobowiązań będących kredytem konsumenckim. Zgodnie z ustawą, do tej kategorii zaliczają się m.in.:

• umowy pożyczki (zarówno bankowe, jak i pozabankowe),
• umowy o kredyt odnawialny (np. w koncie osobistym lub na karcie kredytowej),
• umowy o odroczeniu terminu spłaty, jeśli wiąże się to z dodatkowymi kosztami,
• umowy kredytowe, w których kredytodawca zobowiązuje się wobec osoby trzeciej (np. sprzedawcy), a Ty zwracasz mu pieniądze (kredyty ratalne).

Podstawowy warunek jest prosty: kredyt musi być zaciągnięty przez osobę fizyczną na cele prywatne, czyli niezwiązane z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Sankcja kredytu darmowego nie dotyczy kredytów hipotecznych, które podlegają odrębnej Ustawie o kredycie hipotecznym z 23 marca 2017 roku.

Istnieje jednak ciekawy wyjątek. Jeśli zaciągnąłeś kredyt konsumencki (np. gotówkowy) na remont nieruchomości, taka umowa również może kwalifikować się do sankcji. Kluczowy jest tu bowiem rodzaj umowy (kredyt konsumencki), a nie cel, na jaki przeznaczono środki. Dopóki kredyt nie jest zabezpieczony hipoteką, podlega przepisom ustawy o kredycie konsumenckim, co pozwala dochodzić swoich praw.

Jakie są koszty związane z sankcją kredytu darmowego?

Główna korzyść finansowa jest oczywista: spłacasz wyłącznie pożyczony kapitał. Kredytodawca traci tym samym prawo do naliczania jakichkolwiek dodatkowych kosztów, takich jak odsetki, prowizje czy opłaty przygotowawcze. Jeśli Twój kredyt jest wciąż aktywny, dalsze raty będą pokrywać już tylko kapitał, a kredytodawca musi zwrócić Ci wszystkie dotychczas pobrane koszty, takie jak odsetki i prowizja.

Samo złożenie oświadczenia to jedynie koszt listu poleconego. Jeśli jednak kredytodawca odrzuca roszczenie, konieczne może być wejście na drogę sądową. Generuje to koszty prawne, ale w przypadku wygranej pokrywa je strona przegrywająca.

Bibliografia

• Rzecznik Finansowy. (2021). Sankcja kredytu darmowego – prawa konsumenta. Warszawa: Biuro Rzecznika Finansowego. Pobrano z: https://rf.gov.pl/
• Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2011 nr 126 poz. 715 z późn. zm.).

Przypisy

1. Rzecznik Finansowy. (2021). Sankcja kredytu darmowego – prawa konsumenta.
2. Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, Dz.U. 2011 nr 126 poz. 715.