Inflacja to pojęcie z dziedziny nauk ekonomicznych, które oznacza wzrost ogólnego poziomu cen towarów i usług. Oznacza to, że więcej zapłacimy za podstawowe, ale również za luksusowe dobra różnego typu. Warto zastanowić się nie tylko nad skutkami, jakie niesie za sobą inflacja, lecz także nad jej przyczynami. Co powoduje inflację i czym może grozić, jeśli osiąga zbyt wysoki poziom?
Zjawisko inflacji w gospodarkach rozwiniętych
Inflacja w gospodarkach krajów rozwiniętych jest zjawiskiem pozytywnym pod względem ekonomicznym. Napędza bowiem wzrost PKB, pobudza przedsiębiorczość, natomiast dla przeciętnego obywatela może oznaczać wzrost wynagrodzenia czy zwiększenie ilości miejsc pracy na rynku. Mowa tutaj o inflacji pełzającej, która wynosi nie więcej, niż 5% w stosunku rocznym. Władze monetarne każdego kraju podejmują działania, dzięki którym inflacja nie powinna wykraczać poza ten poziom. Niemniej jednak możemy mieć również do czynienia z inflacją:
- kroczącą – wynosi ona od 5 do 10% w skali roku,
- galopującą – jej wartość mieści się w przedziale od 11 do 50% w skali roku.
O ile inflacja krocząca nie stanowi jeszcze poważnego zagrożenia dla gospodarki, o tyle inflacja galopująca jest już bardzo niebezpieczna, a co więcej, stosunkowo trudno z nią walczyć. Warto pamiętać, że inflacja wiąże się z ogólnym wzrostem cen towarów i usług, dotyczy więc niemal wszystkich produktów, a nie wyłącznie konkretnych. W praktyce inflacja krocząca może powodować ubożenie społeczeństwa, bowiem jesteśmy w stanie zakupić coraz mniej towarów i usług. Pieniądz traci na wartości, natomiast oszczędności topnieją.
Jakie są przyczyny inflacji?
Trudno mówić o jednej, konkretnej przyczynie inflacji, bowiem zazwyczaj na wzrost ogólnego poziomu cen wpływa wiele czynników. Wśród nich wymienia się przede wszystkim zbyt dużą ilość pieniądza, która znajduje się w obiegu. Dlatego też tak niebezpiecznym zjawiskiem jest jego nieuzasadnione dodrukowywanie. Wydaje się, że dzięki temu rząd może pokryć niezbędne wydatki, jednak “nowy” pieniądz jest w zasadzie bez pokrycia. Społeczeństwo, które ma do dyspozycji większą ilość gotówki, zgłasza większe zapotrzebowanie na towary i usługi. Te zaś są ograniczone, przez co producenci mogą podnosić ich ceny. Na inflację znaczny wpływ może mieć koszt związany z nabyciem poszczególnych czynników produkcji. Zalicza się do nich na przykład:
- surowce i materiały,
- roboczogodzinę (im więcej trzeba zapłacić pracownikom, tym cena produktów będzie wyższa),
- energię elektryczną, gaz czy paliwo.
Na wzrost cen czynników produkcji może mieć wpływ sytuacja geopolityczna, ale również zjawiska naturalne (susze, powodzie) czy nadmierne ingerowanie władzy w gospodarkę (na przykład nieuzasadnione, znaczne podnoszenie płacy minimalnej). Przyczyną inflacji mogą być również niskie stopy procentowe, w efekcie czego na rynku pozostaje większa ilość pieniądza. Kredyty tanieją, natomiast oszczędności ulokowane na kontach bankowych zaczynają topnieć. Eksperci zwracają także uwagę na niezrównoważony budżet państwa, czyli na sytuację, w której wydatki w znacznym stopniu przekraczają wpływy. Tutaj ponownie – na rynek dostaje się duża ilość pieniądza, która zasadniczo nie ma pokrycia. Warto mieć na uwadze, że wymienione czynniki są ze sobą w jakiś sposób powiązane, dlatego też zwykle występują w parze. Oczywiście, inflacja może nastąpić także wskutek nagłego wydarzenia (wojna, wielomiesięczne powodzie), jednak zazwyczaj jest ona skutkiem prowadzenia błędnej polityki monetarnej.